حق تاهل چیست و چه شرایطی برای دریافت آن لازم است؟

حق تاهل چیست و چه شرایطی برای دریافت آن لازم است؟

بسیاری از کارگران متاهل نمی‌دانند که طبق قانون کار، می‌توانند از مزایایی به نام حق تاهل بهره‌مند شوند. این مزایا برای حمایت از زندگی مشترک کارگران طراحی شده‌اند و صرف‌نظر از تعداد فرزندان و سابقه بیمه، قابل پرداخت هستند. همچنین در کنار آن، حق اولاد نیز به کارگرانی تعلق می‌گیرد که دارای فرزند هستند و شرایط مشخصی مثل سابقه بیمه را دارند.
در این مقاله از وبسایت وحید حاجی زاده مشاور قانون کار، به طور کامل بررسی می‌کنیم که حق تاهل چیست، چه شرایطی برای دریافت آن لازم است و چه تفاوتی با حق اولاد دارد. اگر کارفرما یا کارگر هستید، مطالعه این راهنما به شما کمک می‌کند تا با حقوق قانونی خود یا کارکنانتان بیشتر آشنا شوید.

بخش اول: حق تاهل چیست؟

حق تاهل یکی از مزایای پیش‌بینی‌شده در قانون کار ایران است که با هدف حمایت از زندگی مشترک کارگران متأهل در نظر گرفته شده است. این حق، نوعی کمک‌هزینه ماهانه است که کارفرما موظف است به کارگر متأهل پرداخت کند، حتی اگر کارگر فرزندی نداشته باشد و حتی اگر سابقه بیمه‌ای از قبل نداشته باشد.

مثلاً فرض کنید یک کارگر در یک کارگاه تولیدی استخدام می‌شود و از همان ماه اول، گواهی ازدواج معتبر ارائه می‌دهد. حتی اگر تازه وارد کار شده و هنوز سابقه بیمه ندارد، می‌تواند از حق تاهل بهره‌مند شود. این موضوع برای بسیاری از کارگران ناشناخته است و بعضی مواقع نیز از طرف کارفرمایان نادیده گرفته می‌شود.

✅ نکته مهم این است که برخلاف حق اولاد، برای دریافت حق تاهل نیازی به داشتن فرزند نیست. تنها مدرک لازم، گواهی ازدواج معتبر است.

شرایط دریافت حق تاهل

برای دریافت حق تاهل، شرایط پیچیده‌ای وجود ندارد و همین موضوع باعث شده تا این مزیت یکی از در دسترس‌ترین حمایت‌های قانون کار برای کارگران متأهل باشد. طبق قانون، تنها شرط اصلی برای دریافت حق تاهل، ارائه گواهی ازدواج معتبر است.

این یعنی حتی اگر کارگری تازه استخدام شده باشد و هیچ سابقه بیمه‌ای نداشته باشد، باز هم می‌تواند از حق تاهل استفاده کند؛ البته به شرطی که ازدواج او به صورت رسمی ثبت شده باشد و مدارک لازم را به کارفرما تحویل دهد.

مثال:
تصور کنید «رضا» در یک شرکت خدماتی مشغول به کار می‌شود. او هفته گذشته ازدواج کرده و سند ازدواجش را به کارفرما ارائه می‌دهد. حتی اگر هنوز اولین حقوقش را نگرفته باشد، شرکت موظف است از همان ماه اول، حق تاهل را به حقوق او اضافه کند.

❗ بسیاری از کارگران تصور می‌کنند برای دریافت این مزایا باید چندین سال سابقه بیمه داشته باشند؛ در حالی که حق تاهل، صرفاً به تأهل رسمی و قانونی فرد بستگی دارد، نه به سابقه بیمه.

تفاوت حق تاهل و حق اولاد

اگرچه هر دو مزیت حق تاهل و حق اولاد در راستای حمایت مالی از کارگران تعریف شده‌اند، اما در عمل تفاوت‌های قابل توجهی میان آن‌ها وجود دارد. بسیاری از کارگران در هنگام مراجعه به واحدهای اداری یا حسابداری شرکت، این دو را با هم اشتباه می‌گیرند یا تصور می‌کنند تنها یکی از آن‌ها را می‌توانند دریافت کنند. در حالی که این‌طور نیست.

حق تاهل، همان‌طور که گفتیم، صرفاً به وضعیت تأهل کارگر مربوط می‌شود. یعنی اگر کارگری ازدواج کرده و ازدواج او رسمی و قانونی باشد، صرف‌نظر از اینکه چند فرزند دارد یا اصلاً فرزندی دارد یا نه، می‌تواند این حق را دریافت کند. برای گرفتن این مزایا، تنها مدرک لازم، گواهی ازدواج معتبر است و حتی نیاز به سابقه بیمه‌ای هم نیست.

در مقابل، حق اولاد به وجود فرزند وابسته است و برای دریافت آن، دو شرط مهم باید فراهم باشد:

• کارگر باید حداقل ۷۲۰ روز سابقه پرداخت بیمه تأمین اجتماعی داشته باشد.
• سن فرزند باید زیر ۱۸ سال باشد؛ البته اگر فرزند به تحصیل ادامه دهد، این بازه قابل تمدید است.

تصور کنید کارگری در یک شرکت کار می‌کند. او ازدواج کرده و یک فرزند دو ساله دارد. اگر این کارگر هنوز سابقه بیمه‌اش کمتر از ۷۲۰ روز باشد، حق تاهل به او تعلق می‌گیرد اما هنوز نمی‌تواند حق اولاد را دریافت کند. این نکته‌ای است که بسیاری از کارفرمایان و حتی حسابداران نیز به اشتباه نادیده می‌گیرند.

در ادامه، می‌توانید با نگاه کردن به تصویر زیر، این تفاوت‌ها را به صورت خلاصه، کاربردی و قابل فهم ببینید:

نحوه محاسبه و پرداخت حق تاهل و حق اولاد

حق تاهل (حق عائله‌مندی) و حق اولاد از مزایای نقدی مهمی هستند که بر اساس قانون تامین اجتماعی به کارگران پرداخت می‌شوند. اما برای دریافت این مزایا، شرایط و قوانین مشخصی وجود دارد که باید رعایت شوند.

✔️ شرایط دریافت حق تاهل:

• کارگر باید حداقل ۷۲۰ روز سابقه پرداخت بیمه تامین اجتماعی داشته باشد.
  
  
• کارگر باید متأهل باشد و ازدواج او به صورت رسمی ثبت شده باشد.
  
  
• همسر کارگر باید شاغل بیمه شده نباشد؛ چون اگر همسر بیمه شده باشد، کمک هزینه به او تعلق نمی‌گیرد.

✔️ نحوه پرداخت حق تاهل:

حق تاهل به صورت کمک هزینه ماهانه به کارگر پرداخت می‌شود که معمولاً معادل حدود ۱۰٪ حداقل حقوق پایه سالانه است و به همراه حقوق ماهانه به حساب کارگر واریز می‌شود.

✔️ شرایط دریافت حق اولاد:

• کارگر باید مانند حق تاهل حداقل ۷۲۰ روز سابقه بیمه تامین اجتماعی داشته باشد.
  
  
• کارگر باید دارای فرزند زیر ۱۸ سال باشد (یا فرزند در حال تحصیل باشد).
  
  
• این حق برای حداکثر سه فرزند تعلق می‌گیرد.

✔️ نحوه پرداخت حق اولاد:

مبلغ حق اولاد برای هر فرزند، سه برابر حداقل مزد روزانه تعیین شده توسط سازمان تامین اجتماعی است و به صورت جداگانه به حقوق ماهانه کارگر اضافه می‌شود.

❗ نکته مهم: حق تاهل و حق اولاد هر دو منوط به داشتن حداقل سابقه بیمه ۷۲۰ روز هستند و در صورت نداشتن این سابقه، این مزایا به کارگر تعلق نمی‌گیرد.

سخن پایانی

حق تاهل و حق اولاد، دو حمایت مهم قانونی هستند که به بهبود شرایط زندگی کارگران متأهل و خانواده‌هایشان کمک می‌کنند. این مزایا نه تنها نشان‌دهنده توجه قانون به وضعیت خانوادگی کارگران است، بلکه بخشی از حقوق قانونی آن‌هاست که باید به‌موقع و کامل پرداخت شود.

دریافت این حقوق مستلزم داشتن سابقه بیمه کافی و شرایط قانونی مشخص است؛ بنابراین، آگاهی از این قوانین و پیگیری وضعیت بیمه و پرداخت‌ها، حق مسلم هر کارگر است. اگر در مسیر دریافت این حقوق با مشکلی مواجه شدید، حتماً از طریق مراجع قانونی و سازمان تأمین اجتماعی پیگیری کنید تا حقوق خود را به طور کامل دریافت کنید.

یادمان باشد که توجه به این مزایا، نه تنها موجب امنیت مالی خانواده‌ها می‌شود، بلکه به ارتقای کیفیت زندگی و آرامش ذهنی کارگران نیز کمک شایانی می‌کند.